„Europa jest dla wszystkich!”

5
(2)

Zdjęcie fabularne: trzy okładki książki „Europa jest dla wszystkich!”

przewodniczący stowarzyszenia okręgowego Heilbronn bezpartyjnej EUROPA-UNION, Heinrich Kümmerle jr., napisał książkę zatytułowaną „Europa jest dla wszystkich!“. Jeśli spojrzy się na istniejącą już obszerną literaturę na temat Europy, można by zapytać, czy kolejna książka może przynieść nowe spojrzenie, czy temat Europy już dawno się wyczerpał. Kümmerle również zadaje to pytanie i przyznaje, że wiele z tych książek wywarło silny wpływ na jego podstawową postawę. Wraz z dziełami i pismami o Europie – autorstwa Carla Schmidas klasyczna „Europa i siła umysłu”, Jacques Delors „Pamiętniki Europejczyka”, 2013, w środku kryzysu finansowego, opublikował „The Bound Giant - Europe's Last Chance”. Martin Schulz i obszerne historie Tony'ego Judtas „Historia Europy od 1945 roku do współczesności” oraz od Iana Kershawas „Roller Coaster – Europa 1950 do chwili obecnej” można podsumować jako książkę, która została napisana w sposób skoncentrowany Heinrich Kümmerle w szerszym kontekście europejskim. W bibliografii Kümmerle wymienia znacznie więcej książek i pism dotyczących Europy.

Pod koniec swojej książki autor próbuje odpowiedzieć na pytanie: „Czym jest Europa?”. Dla niego Europa jest synonimem uczestnictwa obywateli. „Ostatecznie to obywatel – każdy z nas – decyduje, czy to ostateczny koniec, czy dopiero początek tego wspaniałego projektu lepszego świata” to wyzwanie dla przyszłych pokoleń. Nie można przewidzieć, kiedy cel zostanie osiągnięty. Europejczycy rozpoczęli żmudną podróż…” Relacja o tym, co się wydarzyło i nie wydarzyło się do tej pory Heinrich Kümmerle szczegółowe i z dużą ilością danych.

Można prawdziwie opisać Europę i proces integracji europejskiej jako niekończącą się historię. W przedmowie do swojej książki autor dziękuje licznym doradcom, którzy zapewnili, że nie zgubił wątku. Autor tego spostrzeżenia – także członek stowarzyszenia okręgowego w Heilbronn EUROPA-UNION – wielokrotnie ulegał pokusie włączenia własnych przemyśleń na temat projektu europejskiego poza wyjaśnienia zawarte w książce. Nie mogłem się oprzeć tej pokusie. A więc pojawiło się tutaj coś więcej niż recenzja książki w zwykłym tego słowa znaczeniu. Na pytanie, czy potrzebna jest kolejna książka na temat Europy, można bez zastrzeżeń odpowiedzieć twierdząco. Projekt europejski jeszcze się nie zakończył, wynik jest otwarty. W wielu książkach rzeczywiście trzeba będzie opisywać Europę. 

W poszukiwaniu tożsamości europejskiej

Jeszcze przed opisem poprzedniego procesu zjednoczenia Europy Heinrich Kümmerle trudne i złożone słowo kluczowe. W dwóch rozdziałach książki zajmuje się „tożsamością europejską” na 16 stronach książki. Biorąc pod uwagę złożoność tematu, mógłby napisać na ten temat osobną książkę. Zaznacza, że ​​zaangażowani Europejczycy od dawna próbują stworzyć tożsamość europejską. Chodzi o pytanie, co czyni Europejczyka. Kümmerle zajmuje się czymś więcej niż tylko strukturami „administratorów i biurokratów”; więcej niż tylko „elitarny projekt”. Dla niego – i nie tylko dla niego – Europa musi (znowu) stać się „projektem obywatelskim”, jak to było między 1945 a początkiem lat pięćdziesiątych. Ale jaki jest cement, który spaja ten projekt? 

W przemówieniu do Parlamentu Europejskiego w Strasburgu w dniu 8.3.1994 marca XNUMX r. ówczesny prezydent Republiki Czeskiej, Vaclav Havel, również zajmujący się słowem kluczowym „tożsamość europejska”. „Czytanie Traktatu z Maastricht, bez względu na jego znaczenie jako dokumentu historycznego, raczej nie przysporzy Unii Europejskiej autentycznie entuzjastycznych zwolenników, a raczej: mało patriotów w postaci ludzi, którzy faktycznie uważają ten skomplikowany organizm za swój ojczyzny lub ojczyzny lub czują pewien poziom poczucia przynależności”.

Vaclav Havel w 1994 r. wezwał Unię Europejską do przyjęcia karty, „która musiałaby jasno określić idee, na których się opiera, znaczenie, jakie ma i wartości, które stara się ucieleśniać”. EUROPA-UNIA Niemcy zdecydowały się na „Kartę tożsamości europejskiej” 28.10.1995 października XNUMX r. w Lubece. Rozdział I tego dokumentu stanowi:

„Utrzymywanie pokoju, ochrona naszego środowiska i organizowanie godnego życia dla wszystkich wymaga wspólnej polityki. Zjednoczenie Europy oznacza udzielenie odpowiedzi na historyczne wyzwania teraźniejszości i bolesne doświadczenia przeszłości. Każdy Europejczyk jest wezwany do odpowiedzialnego wkładu w budowanie europejskiej wspólnoty pokojowej”.

Ostatni rozdział karty – zatytułowany: „W drodze do tożsamości europejskiej” – brzmi m.in.:

„Wolność, pokój, godność ludzka, równe prawa i sprawiedliwość społeczna to nasze najwyższe dobra. Aby ją zabezpieczyć i dalej rozwijać, Europa potrzebuje moralnie przekonującej postaci politycznej i polityki solidarności, która wzmacnia ducha wspólnoty europejskiej, czyni Unię Europejską wiarygodną i z której my, Europejczycy, możemy być dumni. Kiedy to zostanie osiągnięte, wzmocniona zostanie również tożsamość europejska”.

Od 1.12.2009 grudnia 2 roku Traktat Lizboński obowiązuje wszystkie państwa członkowskie UE. W pierwszych artykułach traktatu, a zwłaszcza w artykule 1995, cele i wartości Unii są sformułowane w podobny sposób jak Karta EUROPA-UNIA Niemcy z XNUMX roku. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej jest nie stanowi integralnej części umowy lizbońskiej. Jednak państwa członkowskie – z wyjątkiem Polski – wyraźnie uznają treść Karty Praw Podstawowych za prawnie wiążącą. 

A jednak pozostaje otwarte pytanie, czy w międzyczasie – poza procesem integracji europejskiej w węższym znaczeniu – możliwy jest dalszy rozwój tożsamości europejskiej. To dobrze i ważne, że wartości i europejskie prawa podstawowe są zakotwiczone w traktacie lizbońskim, wiele jeszcze musi zadomowić się w umysłach i sercach Europejczyków. Duma z Europy, świadomość bycia Europejczykiem musi nadal rosnąć. Być może wielu europejskich patriotów osiągnęło coś, co można by określić jako racjonalnie uzasadniony patriotyzm konstytucyjny z myślą o ich „ojczyźnie Europy”. 

To też Heinrich Kümmerle Tożsamość europejską postrzegam jako wielki i wciąż niedokończony plac budowy z trzech pytań, które zadaje w swojej książce:

  1. Czy w ogóle może istnieć tożsamość europejska?
  2. Czy my, Europejczycy, potrzebujemy wspólnej tożsamości, aby stworzyć jedność?
  3. Czy samo „bycie człowiekiem” nie wystarczy jako wspólna tożsamość?

Tę listę pytań można by rozszerzyć: jak pilna jest kwestia tożsamości europejskiej? Albo: czy w Unii Europejskiej są priorytetowe i ważniejsze place budowy? Ze względu na bardzo różne doświadczenia historyczne i cechy kulturowe 27 państw członkowskich, rozwój tożsamości europejskiej konkuruje poniekąd z mottem: „Zjednoczeni w różnorodności. Modele życia”, a także pisze, że „nie każdy chce być Europejczyk”. Być może myślał o nieudanej dyskusji o „niemieckim Leitkultur”, kiedy ostrzegał, że Europejczycy (mogą) osiągnąć dzięki swojej nowo odkrytej tożsamości odróżnienie się od innych. Wszystko to przypomina mi: wszystko jest w ruchu i płynie. Zmienia się kultura, a wraz z nią wszelkie wyobrażenia o tożsamości; zwłaszcza, gdy wykraczają poza podstawowe klauzule traktatów i późniejszej konstytucji. 

Ważne jest odniesienie Kümmerle do nasilających się nacjonalizmów, w połączeniu z totalitarnymi fantazjami. Nierzadko chodzi powierzchownie o pieniądze z Brukseli. Ale jeśli przyjrzymy się bliżej niektórym decyzjom ETS w sprawie szeregu projektów legislacyjnych w tym czy innym państwie członkowskim Europy Wschodniej, to stawką jest znacznie więcej niż pieniądze. Przekonany Europejczyk może być zaskoczony interpretacją pojęcia suwerenności w tych państwach i sposobem odrzucania krytyki jako „ingerencji w sprawy wewnętrzne” danego kraju. To odniesienie do „spraw wewnętrznych” było i jest używane przez autokratów przeciwko zewnętrznej krytyce. Nie należy go stosować wśród partnerów UE, którzy są związani umową. Może wystąpić szczególny rodzaj kryzysu tożsamości UE, gdy obywatele krajów będących płatnikami netto podejmą inicjatywę przeciwko członkom, którzy są zadowoleni z przyjęcia funduszy z Brukseli, ale nie zwracają uwagi na zobowiązania związane z członkostwem.

Początki UE: impuls do zapobieżenia nowej europejskiej katastrofie

Pod koniec II wojny światowej w pamięć ludzi wyryły się różne obrazy: 

  • Zniszczone miasta i wsie, wychudzone twarze ludzi i te zdjęcia widziano nie tylko w Niemczech, cała Europa wyschła w 1945 roku;
  • przerażające obrazy, kiedy Niemcy musieli zdać sobie sprawę z tego, co wydarzyło się w imieniu ich kraju w Buchenwaldzie i we wszystkich innych obozach śmierci;
  • film i zdjęcia z parad zwycięstw alianckich pod koniec wojny.

Co zrobić, żeby takie obrazy się nie powtórzyły? Jak można było zapobiec ponownemu objęciu Niemców pragnieniem wojny? Pojawiły się głosy, które opowiadały się nie tylko za pociągnięciem do odpowiedzialności niemieckich przywódców, ale ukaraniem całego kraju. Ale dalekowzroczni politycy na Zachodzie i szereg wydarzeń zapobiegły powtórzeniu błędów popełnionych po I wojnie światowej i prawdopodobnie zasianiu zalążków nowej wojny. Niemcy - zwłaszcza Niemcy z Zachodu - mieli szczęście, że po krótkim czasie zostali przyjęci z powrotem do europejskiego domu.

Kümmerle pisze o pragnieniu pokoju, które jak czerwona nić biegnie przez historię Europy do dziś i relacjonuje, jak w dyskusji o tym, co powinno nastąpić „po”, co powinno nastąpić po zakończeniu wojny, Francuzi ruch oporu obejmował również jeden poziom europejski. Nielegalna gazeta grupy Combat wzywa do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy. Kümmerle cytuje „Het Parod”, czołowy holenderski organ ruchu oporu, w którym ta wojna była postrzegana jako największy kryzys suwerenności państwa. „Jeśli nie poszło na marne, musi zaowocować europejską współpracą między państwami, które przekazują część swojej suwerennej władzy kolektywnie zarządzanemu organowi.” Kümmerle odnosi się również do oporu przeciwko reżimowi nazistowskiemu w Niemczech. Jako przykład należy wspomnieć, że jedna z ulotek studenckiej grupy „Biała Róża” również odnosi się do Europy: „Teren, na którym będzie możliwa nowa budowa, może powstać tylko dzięki hojnej współpracy między narodami Europy . Jakakolwiek scentralizowana władza, taka jak państwo pruskie, które próbowało sprawować w Niemczech i Europie, musi być stłumiona w zarodku… Tylko zdrowy federalistyczny porządek państwowy może nadal napełnić osłabioną Europę nowym życiem dzisiaj”.

W innej ulotce cytują członków „Białej Róży” Novalis (1772 - 1801), poeta wczesnego romantyzmu niemieckiego: „Krew popłynie nad Europą, aż narody uświadomią sobie straszliwe szaleństwo, które kręci ich w kółko, i zostaną uderzone i ukojone muzyką sakralną do dawnych ołtarzy w kolorowa mieszanka kroczymy, słuchamy dzieł pokoju, a na zadymionych polach bitew świętuje się z gorącymi łzami wielkie święto pokoju”. Gorące wołanie o pokój. Ale do Dnia Sedanu 2 września miało minąć bardzo dużo czasu, kiedy to wielkie święto obchodzone w Prusach, zwłaszcza z pompą i paradami wojskowymi, nie było już świętem niemieckim. 

Hans i Zofii Scholl i wielu innych bojowników ruchu oporu musiało zapłacić życiem za odwagę wyznania. Stali się świadkami tego, że w Niemczech byli nie tylko sprawcy i zwolennicy nazistów, ale także iskra przyzwoitości i empatii, która mogła uchronić nasz kraj przed oskarżeniami o winę zbiorową.

Jeśli spojrzeć na grupy działające w Europie i daty, które Kümmerle wymienia dla prawie wszystkich krajów europejskich, z pewnością można mówić o entuzjazmie dla Europy zaraz po zakończeniu wojny. 6.9.1946 września XNUMX r. amerykański sekretarz stanu Jamesa F. Byrnesa w Stuttgarcie wygłosił „Mową nadziei”, w której obiecał m.in. wsparcie gospodarcze – a nie karę Niemiec, jak to miało miejsce po I wojnie światowej. Brytyjski historyk Tony'ego Judta cytowany z tego przemówienia: „Dopóki obecność sił okupacyjnych w Niemczech jest konieczna, armia Stanów Zjednoczonych będzie częścią tych sił okupacyjnych.” Amerykanie zastanawiali się nad trudnymi stosunkami z Sowietami. „Nie tylko Niemcy potrzebowali takiego ubezpieczenia”, kontynuuje Judt; „W szczególności Brytyjczycy byli zaniepokojeni chęcią Amerykanów pozostawienia Europy na pastwę losu…”.

Gorzki kielich, który ostatecznie oszczędzono Niemcom, ukazują wypowiedzi amerykańskich polityków cytowane przez Judta: „Należy wyjaśnić Niemcom, że bezwzględna wojna i fanatyczny opór nazistów zniszczyły niemiecką gospodarkę i uczyniły nieuniknionym chaos i cierpienie. i że nie mogą uciec od odpowiedzialności za to, co na siebie sprowadzili... (Dyrektywa Połączonych Szefów Sztabów z 26.4.1945 kwietnia XNUMX r., która uwzględnia Henryk Morgenthaus itp. powielane).

Z drugiej strony widok George C. Marshall, amerykański sekretarz stanu: „Rozwiązaniem jest przerwanie błędnego koła i wzmocnienie zaufania Europejczyków w przyszłość gospodarczą ich krajów i całego kontynentu.” Europa, a zwłaszcza Niemcy Zachodnie, miały szczęście, że idee Marshalla ostatecznie zwyciężyły.

Odbyła się 19.9.1946 września XNUMX r. Winston Churchill w Zurychu jego "Przemówienie do akademickiej młodzieży świata". Zawierało zdanie, które później wielokrotnie cytowano: „Musimy zbudować coś w rodzaju Stanów Zjednoczonych Europy”.

We wrześniu 1946 roku, w czasie wręcz dramatycznym dla Europy i idei Europy, Konferencja w Hertensteinie miał miejsce, co Kümmerle określa jako podstawowe osobiste osiągnięcie europejskich federalistów. Dwanaście tez „Program Hertenstein“ można znaleźć na stronie internetowej EUROPA-UNION Heilbronn. Heilbronn EUROPA-UNION organizuje co roku rozmowy Hertenstein. Zasługą książki Kümmerle jest to, że oprócz wymieniania dat, miejsc konferencji i wyników, opisuje ona również konsekwencje i większe, choć czasami tylko minimalne różnice opinii w obrębie ruchu europejskiego. Istnieje szerokie porozumienie co do celu, jakim są Stany Zjednoczone Europy z konstytucją federalną; Były i są różnice zdań na temat tego, jak osiągnąć ten cel. 

Od Montanunion do traktatu lizbońskiego – Europa tworzy struktury

Prywatne organizacje i ruchy przygotowują stanowiska, dyskutują i decydują o nich na kongresach i konferencjach. Instytucje państwowe – w tym Europa ponadnarodowa – potrzebują przede wszystkim solidnych struktur, aby móc działać. Pierwszą europejską strukturą była Europejska Wspólnota Węgla i Stali (Montanunion), utworzona na mocy traktatu paryskiego 18.4.1951 kwietnia 23.7.1952 roku. Traktat EWWiS wszedł w życie 31.7.1961 lipca XNUMX r. Kümmerle opisuje EWWiS jako pierwszą ponadnarodową organizację w historii ludzkości. Pod tytułem „Zjednoczenie państw narodowych” jego książka jest teraz sumienną kroniką wielkich i mniejszych traktatów i porozumień w trakcie procesu zjednoczenia Europy. Jeśli szukasz dat i miejsc wydarzeń, znajdziesz je w tej części książki; Na przykład, że Wielka Brytania złożyła wniosek o członkostwo w EWG XNUMX lipca XNUMX r., ale negocjacje akcesyjne zakończyły się po weta przez Charles de Gaulle odwołany 14.1.1963 stycznia 27.11.1967 r. Entuzjazm Brytyjczyków dla Europy jeszcze bardziej osłabł – bez względu na to, jak wielki lub mniejszy mógł być w tamtym czasie – kiedy 22.11.1972 listopada 11 de Gaulle ponownie opowiedział się przeciwko przystąpieniu Wielkiej Brytanii. Akcesja Wielkiej Brytanii została przypieczętowana dopiero 23.6.2016 listopada 1.1.2021 roku – czyli XNUMX lat po złożeniu wniosku o członkostwo. Trochę sarkastycznie można by powiedzieć, że wyjście Brytyjczyków z UE było szybsze: XNUMX czerwca XNUMX r. Brytyjczycy zagłosowali za Brexitem, XNUMX stycznia XNUMX r. opuszczą Unię Europejską.

Linie połączeniowe do Heilbronn

W cytowanym już rozdziale o „zjednoczeniu państw narodowych” Kümmele donosi o wielu innych traktatach, kiedy i gdzie zostały podjęte, jakie były ich cele i kim byli główni aktorzy. W związku z Traktatem Rzymskim z 25.3.1957 marca 1.1.1958 r., który wszedł w życie XNUMX stycznia XNUMX r. i jest uważany za godzinę narodzin Unii Europejskiej, Kümmerle wspomina, że Jean Monnet odnieśli sukces, aktywni politycy ze wszystkich demokratycznych obozów, np. niemieccy socjaldemokraci Eric Ollenhauer i Herberta Wehnera, wygrać. „Po raz pierwszy w Niemczech socjaldemokracja zgadza się także na ratyfikację traktatu o integracji europejskiej”. 

Ten „mach” SPD w kierunku integracji Republiki Federalnej z Zachodem poprzedziły w Bundestagu liczne dramatyczne i pierwszorzędne dyskusje na temat podstawowego kierunku polityki federalnej Niemiec. Któremu celowi należy nadać priorytet: integracja Zachodu czy zjednoczenie kraju?

Pod koniec lat 1950. między stronami pojawiły się pierwsze próby wypracowania wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Po tym, jak Chruszczow dopuścił do niepowodzenia konferencji szczytowej „Wielkiej Czwórki” w Paryżu 16/17.5.1960 maja 30.6.1960 r., Bundestag debatował nad powstałą sytuacją XNUMX czerwca XNUMX r. Herberta Wehnera, ówczesny zastępca Lider grupy parlamentarnej SPD, zapowiadany w obszernym tour d'horizon - jego przemówienie obejmuje prawie 10 minut - nowe podstawy niemieckiej i europejskiej polityki SPD. Szczególnie istotne dla tematu Europy były dwa fragmenty przemówienia Wehnera:

  • Po tym, jak Europa została już podzielona przez komunistów, nie możemy przyczyniać się do ponownego podziału Europy. Raczej, o ile możemy coś z tym zrobić, wszystko musi być wprawione w ruch, aby mogło współpracować w szerokiej społeczności.
  • Socjaldemokratyczna Partia Niemiec wychodzi z założenia, że ​​europejski i atlantycki system traktatowy, do którego należy Republika Federalna, stanowią podstawę i ramy wszystkich niemieckich wysiłków w zakresie polityki zagranicznej i zjednoczenia.

Istnieje związek z Heilbronn z przemówienia Wehnera w niemieckim Bundestagu. 25.6.1960 czerwca XNUMX roku w sali festiwalowej Harmonie w Heilbronn . odbyła się konferencja partii SPD Herberta Wehnera wygłosił główne przemówienie. Przedstawił istotne punkty przemówienia, które wygłosił pięć dni później w Bundestagu. Wehner rozgrzał się do pewnego stopnia w Heilbronn. 

Wiele godnych uwagi cytatów

Na początku każdego rozdziału i części jego książki Heinrich Kümmerle cytat polityka, pisarza lub innej osobowości, który pasuje do treści. W ten sposób osiągnął niezwykły zbiór przemyśleń i stwierdzeń, które pokazują, jak bardzo projekt europejski zajmował i nadal zajmuje wiele osób. Kümmerle pisze, że powodem napisania tej książki jest z jednej strony stwierdzenie autorstwa Jean-Claude Juncker Z drugiej strony przekonanie, że wspólna Europa jest właśnie rozwiązaniem na zagrożenie, jakie dla wszystkich społeczeństw stwarzają egoizm, nietolerancja, szowinizm, nacjonalizm i totalitaryzm, które jest teraz poważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.

Cytat Junckera brzmi:

„Każdy, kto myśli, że odwieczna kwestia wojny i pokoju w Europie już nigdy się nie pojawi, może się bardzo mylić. Demony nie zniknęły, po prostu śpią.

Wypowiedź by brzmi podobnie niejednoznacznie Waltera Hallsteina, poprzednik Junckera, który był przewodniczącym Komisji EWG w latach 1958-1968:

„Każdy, kto nie wierzy w cuda w sprawach europejskich, nie jest realistą”.

Krótkie i jasne to stwierdzenie od Hans Dietrich Genscher:

„Naszą przyszłością jest Europa – innej nie mamy”.

Lub te z Willy Brandt:

„Nadejdzie dzień, kiedy nienawiść, która wydaje się nieunikniona w czasie wojny, zostanie przezwyciężona. Pewnego dnia Europa musi stać się rzeczywistością, w której Europejczycy będą mogli żyć”.

Wycieczka: Andaluzja i korzenie Europy w świecie islamu  

Powyższe cytaty dotyczą obecnej sytuacji i europejskich nadziei na przyszłość. Wypowiedź byłego papieża przytoczona w księdze Kümmerle ma inny cel Benedykt XVI z okazji przemówienia w Bundestagu 22.9.2011 września XNUMX r.:

„Kultura Europy wyrosła ze spotkania Jerozolimy, Aten i Rzymu – ze spotkania wiary Izraela w Boga, filozoficznego rozumu Greków i prawnego myślenia Rzymu. To potrójne spotkanie kształtuje tożsamość Europy”.

Tu nie chodzi o Europę dzisiejszą czy Europę przyszłości, chodzi o korzenie, fundamenty i wartości oraz o to, skąd się biorą. W skrócie: co jest Unia Europejska i co? jest prawda? W cytacie Papieża ważne jest to, co jest wspomniane – ale też to, czego nie ma. 

Zaraz po tym cytacie Papież powiedział w swoim berlińskim przemówieniu:

„To potrójne spotkanie kształtuje wewnętrzną tożsamość Europy. Świadoma odpowiedzialności człowieka przed Bogiem i uznając nienaruszalną godność człowieka, ustanowiła normy prawa, których mamy za zadanie bronić w naszej historycznej godzinie”.

Niezbędne składniki kultury europejskiej pochodzą z Bliskiego i Środkowego Wschodu, z hellenistycznej Grecji i starożytnego Rzymu. Brytyjski historyk Piotr Frankopan W swojej książce "Światło ze Wschodu - nowa historia świata" zajmuje się - poza obszarem geograficznym - treściami kulturowymi, które przez wieki płynęły z Bliskiego i Środkowego Wschodu do Europy i były tu przerabiane i przetwarzane. Na tylnej okładce książki jest wyjaśnione, że Frankopan nie czyni Europy, ale Bliski i Środkowy Wschód – jak papież Benedykt – punktem wyjścia opowieści: „On (Frankopan) opowiada o pierwszych zaawansowanych cywilizacjach i trzech światach monoteistycznych religie, które z tego regionu rozpoczęły swój triumfalny pochód.”… „Właściwy tygiel, „obszar śródziemnomorski” w najprawdziwszym tego słowa znaczeniu – środek ziemi – nie był morzem oddzielającym od siebie Europę i Afrykę Północną, ale leżał pośrodku kontynentu azjatyckiego”, pisze Frankopan, aw rozdziale książki „Od Mekki do Kordoby – triumf islamu” opowiada o transferze kultury i wiedzy ze świata mauretańsko-islamskiego do średniowiecznej Europy.

Powody i tło szybkiego militarnego, religijnego i kulturowego triumfu nowej religii przedstawionej przez Frankopana nie zostaną tutaj przedstawione. Wydarzenia w wielkiej metropolii Bagdadu, gdzie niezliczone teksty z języka greckiego, perskiego i syryjskiego zostały przetłumaczone na arabski w IX wieku naszej ery, są ważne dla późniejszego rozwoju intelektualnego Europy; w tym dzieła starożytnych filozofów greckich. „Te teksty posłużyły następnie jako punkt wyjścia do dalszych badań. Edukacja i nauka stały się kulturowym ideałem”. Brytyjski historyk wymienia medycynę islamską, farmakologię, optykę, astronomię i astrologię, logikę, teologię, matematykę i filozofię, i wreszcie arabski system liczbowy, który wprowadził zero. Podczas gdy muzułmańscy komentatorzy mają wielki szacunek dla Ptolemeusz i Euklidesdla Homer i Arystoteles wychowany, napisał Ojciec Kościoła Augustyn„Dociekliwość” jest po prostu chora. „Nauka została podbita przez wiarę”, pisze Frankopan. „To prawie dokładne przeciwieństwo świata, który widzimy dzisiaj: fundamentaliści nie byli muzułmanami, byli chrześcijanami…”.

Andaluzja, południowy region Hiszpanii, mauretańsko-islamski al-Andalaus, rządzony częściowo przez mauretańskich muzułmanów przez 700 lat, rozwinął się w pomost dla transferu kultury i wiedzy między kwitnącym światem arabskim a średniowieczną Europą. Kordoba była czasami gorącym miejscem stypendiów islamsko-judeo-chrześcijańskich i wymiany. Tutaj starożytne teksty przetłumaczone wcześniej na arabski są tłumaczone na łacinę i dzięki temu dostępne dla Europejczyków. Dziedzictwo Maurów jest nadal wyraźnie widoczne w Andaluzji: Mezquita, dzisiejsza katedra i dawny meczet w mieście, oraz Alhambra, mauretański zamek miejski w Granadzie, zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.  

W wymianie wiedzy i kultury między Wschodem a Zachodem cesarz Staufera musi także Fryderyk II, budowniczy enigmatycznego Castel del Monte w Apulii. On również gromadził na swoim dworze uczonych chrześcijańskich, muzułmańskich i żydowskich.

Ta wymiana kulturowa między Europą a światem muzułmańskim trwa do dziś – prawie niezauważona i ukryta przez doniesienia o islamistycznych aktach przemocy, nienawiści i nietolerancji. Impulsy idą teraz w innym kierunku; dzisiejsza kosmopolityczna Europa oddaje to, co otrzymała przed wiekami. Omawiali, pisali i kłócili się na przykład o jednym europejski islam. Jak połączyć religię i kulturę muzułmanów z podstawowymi wartościami i normami społecznymi, które wykształciły się w Europie na przestrzeni wieków – także z tym „światłem ze Wschodu”? 16.9.2016 września XNUMX r. reformatorzy muzułmanie z Niemiec, Austrii i Szwajcarii opublikowali w Zurychu wspólną deklarację Deklaracja Fryburga, w którym wzywali m.in. do rozwoju nowoczesnych odczytań Koranu, opartych na analizie historyczno-krytycznej tekstu. Deklaracja zaczyna się od zdania: „Marzymy o reformie islamu”. W innym miejscu mówi: „Opowiadamy się za humanistycznym, nowoczesnym i oświeconym rozumieniem islamu we współczesnym kontekście i postrzegamy siebie jako świeckich muzułmanów. Zgodnie z naszym rozumieniem Koranu wiara opiera się na bardzo osobistej i indywidualnej relacji jednostki z Bogiem. Wiara stanowi źródło duchowości, odporności i wewnętrznej siły.” 

Pod koniec deklaracji czytamy: „Zdecydowanie odrzucamy ekstremizm, dyskryminację, gloryfikację przemocy i segregację. Dla nas demokracja i prawa człowieka są podstawą pokojowego współistnienia wszystkich ludzi w naszym społeczeństwie”. Krótko mówiąc: ekstremiści wszelkiego rodzaju nie powinni mieć możliwości powoływania się na religię.

Ta dyskusja wśród muzułmanów na temat nowoczesnego odczytywania ich religii – o europejskim islamie w społeczeństwie europejskim – nie jest możliwa w zorientowanej na wahabitów Arabii Saudyjskiej, ani w Iranie ajatollahów, ani w Turcji Erdogana, gdzie religie są kontrolowane przez państwo. Ta dyskusja może być prowadzona tylko w tolerancyjnej Europie. Tolerancja nie zawsze była, ale często, ważnym czynnikiem współistnienia ludzi różnych religii w al-Andalus. Ale także w Europie tolerancyjne współistnienie jest ciągle nowym wyzwaniem. 

Ambiwalentne spojrzenie na przyszłość Europy

Pod nagłówkiem „Początek lub koniec — próba podsumowania”. Heinrich Kümmerle przyszłość projektu europejskiego. Optymizm rozbrzmiewa, gdy pisze: „Cała nasza Europa, bez względu na to, jak daleko ktoś chce lub jest w stanie ją rozszerzyć, z pewnością musi być postrzegana jako coś nowego, co pojawiło się dopiero w połowie ubiegłego wieku w wyniku różnorodnych doświadczenia i to z czasami katastrofalnymi skutkami i dlatego jest w najlepszym razie na początku własnego rozwoju.”

Kümmerle wymienia różnorodne problemy, przed którymi stoi nowa Europa – niedostatek zasobów i choroby oraz ich skutki, takie jak migracje czy wojny. Brytyjski historyk Iana Kershawa W swojej książce Roller Coaster – Europe 1950 to Today wymienia cały szereg innych wyzwań dla Europy i reszty świata: zmiany klimatyczne, demografia, dostawy energii, masowe migracje, napięcia wielokulturowe, automatyzacja, pogłębiająca się luka dochodowa, międzynarodowe bezpieczeństwo. Kershaw pisze, że trudno powiedzieć, jak dobrze Europa jest przygotowana do radzenia sobie z tymi problemami. „Jak zareaguje na wyzwania i ukształtuje przyszłość kontynentu jest nie tylko, ale w dużej mierze, w rękach samych Europejczyków.” Następnie wygłasza ważne oświadczenie: „Na niebezpiecznych wodach konwój jest najlepszy pozostawione razem i unikają rozstania”. Przypomnienie dla wszystkich, którzy chcą marzyć o wspaniałej przyszłości niezależności.

Wierzę, że Unia Europejska ma wiedzę i doświadczenie, aby pomóc rozwiązać wszystkie te problemy. Wymaga to wspólnej woli państw członkowskich. Zagrożenia dla Unii leżą na innym poziomie. Kümmerle zwraca się do nich i ubolewa nad tradycyjnym nacjonalizmem. Premier Węgier Viktor Orban opisuje swój kraj jako „demokrację nieliberalną” – sprzeczność z tym, co jest zapisane w traktatach europejskich. Niebezpieczne dla przyszłości Europy jest również samozadowolenie i zbytnia pewność siebie niektórych państw członkowskich. Pogodzili się z dzisiejszą UE, która wciąż jest niekompletna, i pogodzili się ze status quo, nie tylko dlatego, że wierzą, że mogą dobrze żyć za pieniądze z Brukseli. Ale niedokończona organizacja, projekt, który zatrzymuje się w połowie, w końcu upadnie. Również dla projektu europejskiego zastoje ostatecznie oznaczają cofanie się. Dlatego traktatowy cel „coraz ściślejszego zjednoczenia narodów Europy” – wykraczający poza potrzebę rozwiązania wszystkich innych problemów – musi ponownie wysunąć się na pierwszy plan w Unii Europejskiej. 

Nie ma na to patentów. Jak zawsze przekonani Europejczycy potrzebują przetrwania siły i pragmatycznego wyczucia tego, co jest możliwe w określonej sytuacji, nawet w kryzysie. W wywiadzie na temat pandemii korony doświadczony polityk powiedział: Wolfganga Thierse'a: „Jak zawsze, w tym przypadku przyszłość jest otwarta... Musimy mieć nadzieję, że ludzkość się nauczy, ale bez złudzeń, że świat zmieni się całkowicie.” To spostrzeżenie można również przenieść na projekt europejski.


Hans Müller, autor tego gościnnego artykułu, jest wieloletnim członkiem EUROPA-UNION Heilbronn; zasłużył sobie m.in. jako szef grupy roboczej „historia klubu”.

Jest on znany wielu ludziom w Heilbronn nie tylko jako były szef Urzędu ds. Rodziny, Młodzieży i Seniorów w mieście Heilbronn, ale także jako doświadczony socjaldemokrata.

Jego szczególnym zainteresowaniem jako lokalnego historyka jest historia Heilbronn, nic więc dziwnego, że często można go znaleźć w Archiwum Miejskim Heilbronn, gdzie bada swoje artykuły i wkład naukowy.

Jak pomocny był ten post?

Kliknij gwiazdki, aby ocenić post!

Średnia ocena 5 / 5. Liczba recenzji: 2

Nie ma jeszcze żadnych recenzji.

Przykro mi, że post nie był dla Ciebie pomocny!

Pozwól mi poprawić ten post!

Jak mogę poprawić ten wpis?

Odsłony strony: 9 | Dzisiaj: 1 | Liczę od 22.10.2023 października XNUMX r

Udział: